Activiteiten

Ondanks dat het Reformatie Instituut Dordrecht een periode achter de rug heeft waarin het formuleren van missie, visie en ambitie centraal stonden, heeft de stichting al veel energie gestoken in het opstarten van mooie projecten, waarmee concrete en boeiende resultaten zijn bereikt. We zijn blij met het mooie resultaat dat de achterliggende jaren al is bereikt. Deze resultaten zijn voor ons een een enorme stimulans om op de ingeslagen weg door te gaan. Er is een overvloed aan ideëen en mogelijkheden die om een uitwerking vragen!

Dagboekverhalen van een joodse onderduiker

Overhandiging lesproject 'Herinneringen aan Achter boven' aan Jules Benedictus Ruim twee jaar zat de joodse Dordtenaar Jules Benedictus (83) tijdens de Tweede Wereldoorlog ondergedoken op een zolder boven een smederij in Dordrecht. Als 14- jarige beschreef hij in zeven dagboeken zijn persoonlijke ervaringen als onderduiker en deed minutieus verslag van nieuwsfeiten. In 2009 schonk hij de dagboeken aan Erfgoedcentrum DiEP. Voor DiEP aanleiding de dagboekverhalen centraal te stellen in het lesproject Herinneringen aan Achter boven.

Op 5 april 2012 heeft Jules Benedictus het eerste exemplaar in ontvangst genomen uit handen van een leerling van school Muhring, bij het Joods Monument in het stadhuis van Dordrecht. “Herinneringen aan Achter boven” is bedoeld voor basisschoolleerlingen uit groep 7 & 8 en biedt een inkijkje in de onderduikgeschiedenis van Jules Benedictus tijdens de Tweede Wereldoorlog. Met het lesproject maken scholieren van archiefstukken, foto’s en dagboekfragmenten een herinneringenboek dat doorgegeven kan worden aan de volgende generatie.

Ineke Middag, directeur van Erfgoedcentrum DiEP: ,,Jules Benedictus’ dagboek vertelt een uniek en onbekend verhaal van een joods gezin dat de onderduik overleefde. Het stemt boos en blij tegelijk om wat de ene groep Dordtenaren Dordtse joden aandeed en hoe andere Dordtenaren hen hielpen dat te overleven. Het is belangrijk dat scholieren leren dat wat toen gebeurde nu ook kan gebeuren, ook op de kleinere schaal van pesten uitlachen en sociaal isoleren. Vrijheid, respect en tolerantie zijn niet vanzelfsprekend, dat moet je blijvend oefenen en dit lesproject helpt daarbij’’.

Familie Benedictus

Het vierkoppige Joodse gezin Benedictus zat ondergedoken in het huis van de familie Burger aan de Wijnstraat tegenover de Nieuwbrug in Dordrecht. Ook twee andere joodse kennissen werden hier ondergebracht. De gezinsleden overleefden de oorlog redelijk veilig dankzij de goede verzorging door de familie Burger en hun contacten. Ze speelden ’s avonds bridge, luisterden naar de Engelse radio en sliepen ’s nachts op een eigen zolderverdieping. Er waren allerlei maatregelen genomen om verraad te voorkomen en ook was er voor noodgevallen een vluchtroute.

Jules Benedictus volgde het advies van minister-president Pieter Sjoerds Gerbrandy die via Radio Oranje Nederlanders opriep hun oorlogservaringen op te schrijven. Hij begon op 1 januari 1944 en hield het precies vol tot de bevrijding op 10 mei 1945. Iedere dag was er wel een vermeldenswaardige gebeurtenis. Hij schreef nauwkeurig over de oorlogssituatie en het verloop van de fronten, o.a. met behulp van uitgeknipte kaartjes en zelfgetekende overzichten.

De dagboeken zijn voor de geschiedschrijving uitstekende bronnen. Ze geven een helder beeld van het ‘gewone’ leven van de onderduikers, hoe goed hun nieuwsvoorziening was en wat de beperkingen van het ondergedoken zitten betekenden. Jules schreef in een zeer leesbaar handschrift en voorzag zijn teksten van kaartjes, tekeningen en krantenknipsels. Er zit zelfs nog een brandlucht aan, omdat ze later een keer gered zijn uit een brandend huis.

 

De beleving van Avondmaal en Eucharistie

Het jaar 2013 is het herdenkingsjaar van 450 jaar Heidelbergse Catechismus. Aanleiding voor Ds. J.M.J. Kieviet van de Christelijke Gereformeerde Kerk en pastoor Tj. Visser van de Antoniuskerk om met elkaar in gesprek te gaan n.a.v. vraag en antwoord 80.

Tinitatiskapel, DordrechtWat is het Heilig Avondmaal en wat is de Eucharistie? Op deze avond zullen ds. Kieviet en pastoor Visser deze vraag vanuit hun eigen traditie beantwoorden en vervolgens met elkaar in gesprek gaan over de wezenlijke elementen in beide vieringen. Centraal in deze uitwisseling staat de beleving bij deze sacramenten. Dhr. André Diepenbroek, voorzitter van de stichting Reformatie Instituut Dordrecht, leidde het gesprek.

De avond vond plaats op vrijdag 24 mei 2013 in de Lutherse Trinitatiskapel in Dordrecht. Dominee Kieviet en pastoor Visser begonnen de avond met het voorlezen van een brief aan elkaar. Daarna vond onder leiding van André Diepenbroek een gesprek plaats over de wezenlijke elementen in beide vieringen.

U kunt de avond nog beluisteren:
{mp3}resultaten/avondmaal_eucharistie/lezing Visser en Kieviet{/mp3}

Herdenkingsdienst Dodenherdenking 2012

Elk jaar houdt Nederland op 4 mei de Dodenherdenking. Tijdens deze plechtigheid herdenken wij allen – burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties.

Het programma voor de Dodenherdenking 2012 begint in Dordrecht met een christelijke herdenkingsdienst, die begint om 18.30 uur in het kerkgebouw van de Christelijk Gereformeerde Kerk op de hoek Singel/Dubbeldamseweg. De plechtigheid heeft een christelijk karakter, maar de hele bevolking is uitdrukkelijk welkom.

In de dienst gaat historicus Pieter Verhoeve in gesprek met de joodse onderduiker Jules Benedictus (83), die in de Tweede Wereldoorlog een dagboek bijhield. Aan de hand van Benedictus’ dagboek is een kinderboek geschreven. Jules Benedictus staat bekend als ‘de Dordtse Anne Frank’.

De Dordtse verzetspsalm, psalm 43, is opnieuw opgenomen in het programma. De Dordtse verzetsman Leendert Keesmaat had de psalm op zijn lippen op weg naar zijn executie op 13 maart 1941 op de Waalsdorpervlakte bij Den Haag. Hij is één van de achttien doden uit het beroemde gedicht van Jan Campert.

Programma herdenkingsbijeenkomst ‘Shalom: vrede voor de Stad’

18:30Kerk open

18:45Variaties op de psalmen door ensemble ‘Scherzando’ o.l.v. Benno van Luttikhuizen. De namen van de instrumentalisten zijn:  Else-Marie Eckhardt, Jessica van Heteren, Anne van’t Hoff, Esther Kats, Evelyne Provily

19:00Welkom  door voorzitters Reformatie Instituut Dordrecht en Raad van Kerken (André Diepenbroek en Marcel Roemers)

Opening ds. Erik Schipper (PKN de Bron) een gebed vanuit een psalm

Interview Pieter Verhoeve met Dordtse Joodse onderduiker Jules Benedictus

Schriftlezing Jer. 29 door Bouke Halma (Karmeliet)

Meditatie Jer. 29 door F.S.L. Koopmans (Evangelisch voorganger) over ‘De bloei van de stad is ook uw bloei’

Zingen Psalm 43 (oude berijming, Dordtse verzetspsalm) o.l.v. Scherzando (vooraf toelichting door Lydia van Wijk, leerling Wartburg College)

Toespraak  locoburgemeester Bert vd Burgt

Gedicht door een leerling van het Johan de Wittgymnasium (elk jaar adopteert een klas van gymnasium Joods herdenkingsmonument in Stadhuis)

Voordragen namenlijst Dordtse gevallenen plus toelichting door Irene Koene (raadslid)

Gebed voor de vrede in de stad; moment stilte; gezamenlijk ‘Onze Vader’ door ds. J.M.J. Kieviet

19:35Scherzando speelt als Uittochtslied: Elk uur, elk ogenblik (R. Lowry / orch. A. de Jager)

Genodigden die een rol vervullen bij de plechtigheid op het Sumatraplein verlaten eerst de kerk. Het publiek blijft in gepaste stilte zitten. Namens de organisatie zal op een bepaald moment, tijdens het spelen van de muziek, de bezoekers de weg naar de uitgang worden gewezen.

Achtergrond

In 2011 dreigde de herdenkingsdienst voorafgaand aan de Dodenherdenking niet meer te worden georganiseerd. Hiermee zou de jarenlange traditie verloren gaan die al sinds 1946 bestond. De stichting Reformatie Instituut Dordrecht heeft direct de handschoen opgepakt en wist in korte tijd in samenwerking met het Platform Stedelijke Herdenking en de Dordtse kerken een herdenkingsdienst te organiseren. De kerkenraad van de Chr. Gereformeerde Kerk was bereid om op zeer korte termijn de stichting het vertrouwen te geven en de kerk beschikbaar te stellen. De nieuwe invulling van de christelijke herdenkingsdienst wordt in 2012 door een samenwerkingsverband van de Raad van Kerken en Het Reformatie Instituut Dordrecht voortgezet.

Na de bijeenkomst in het kerkgebouw heeft een ieder de gelegenheid zich aan te sluiten bij de stille tocht, die om half acht vanaf het Oranjepark vertrekt richting herdenkingsmonument bij het Sumatraplein.